Kościół ewangelicki „Łódź Chrystusowa”

W czasie pożaru miasta w maju 1758 roku spłonął ewangelicki Kościół Pokoju.

Przez kilka następnych lat nabożeństwa odbywały się w różnych miejscach miasta, a po długich staraniach ewangelicy otrzymali miejsce pod budowę nowej świątyni. Był to plac położony w południowo – zachodniej części miasta. W 1764 roku rozpoczęto budowę, a położenie kamienia węgielnego nastąpiło 29 sierpnia. Kościół ukończony został z pomocą finansową króla Fryderyka II w 1773 roku, otrzymując nazwę „Schifflein Christi” („Łódź Chrystusowa”). W tym samym roku, 14 lutego, nastąpiło poświęcenie. Wcześniej, podczas budowy, nie obyło się bez katastrofy budowlanej (w 1771 roku zawaliło się gotowe już sklepienie, zabijając trzech robotników).

Projektantem nowej ewangelickiej świątyni był Carl Gotthard Langhans – autor Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Murowana i otynkowana budowla o czterospadowym dachu, miała plan prostokąta o wymiarach 25 x 50 m. Kościół był orientowany wejściem ze strony zachodniej, a w jej narożnikach dobudowano dwie dwupoziomowe wieże, przykryte dużymi kopułami. W latach 1796-1797 zmieniono kopuły wież na piramidalne, wzorując się katedrą poznańską. Bryła kościoła miała skromny charakter, bez przepychu i nie wyróżniała się formą architektoniczną. Kościół trzynawowy z eliptycznym sklepieniem nawy głównej. Wnętrze wyposażono w barokowy ołtarz, prospekt organowy oraz chór. Wobec dużej liczby wiernych w Głogowie, mogli oni gromadzić się; obok parteru świątyni; również na dwóch poziomach naw bocznych.

W 1894 roku przeprowadzono obszerne prace renowacyjne. Wykonano sklepienie łukowe, ściany pokryto nowym tynkiem, nawę wyposażono w nowe ławki oraz wyłożono płytkami ceramicznymi część ołtarzową i ganki. Drewniane figury ołtarzowe zastąpiono rzeźbami z piaskowca, które przedstawiały czterech apostołów: Piotra, Pawła, Mateusza oraz Jana. Założono też oświetlenie gazowe i ogrzewanie kościoła. Już 3 lata później przebudowano organy na 37 głosów. Kościół służył wiernym aż do oblężenia miasta w 1945 roku, kiedy został zniszczony.

W 1962 roku pozostałe ruiny świątyni zostały rozebrane. W 2003 roku, w ramach odbudowy Starego Miasta, w miejscu kościoła powstało lapidarium, zaprojektowane przez głogowskiego architekta Dariusza Wojtowicza. Zagospodarowano wówczas pozostałości ścian i filarów fundamentowych z wyposażeniem terenu w elementy małej architektury i zieleń. W 2006 roku zamontowano trzy współczesne rzeźby, a miejsce nabrało charakteru rekreacyjnego. Współczesne przepisy dotyczące szerokości ulic spowodowały okrojenie lapidarium od południowej strony dawnego kościoła o 1 m. W bezpośrednim sąsiedztwie terenu znajduje się oszklona gablota z makietą świątyni i jej opisem. We wrześniu 2014 roku teren lapidarium poddano pracom restauracyjnym.
Dariusz Andrzej Czaja